Αντικείμενο διάχυτης ανησυχίας αλλά και επισταμένης έρευνας αποτελεί η αυξημένη παρουσία δεξαμενόπλοιων εντός του Λακωνικού Κόλπου, ανοιχτά της Νεάπολης και της Ελαφονήσου, η οποία εκτός από περιοχή Natura συνιστά αρχαιολογική ζώνη λόγω της βυθισμένης πολιτείας του Παυλοπετρίου.
Το φαινόμενο της αγκυροβόλησης φορτηγών πλοίων στη θαλάσσια περιοχή δεν ανέκυψε βέβαια το τελευταίο χρονικό διάστημα, καθώς σταθερά τα εμπορικά πλοία βρίσκουν «καταφύγιο» στον όρμο της Νεάπολης λόγω καιρικών συνθηκών, περιστατικών ασθενείας κ.ά. Όμως η πύκνωση του αριθμού των τάνκερ είναι σαφώς αισθητή κι ορατή, όπως εξάλλου καταδεικνύουν και οι ηλεκτρονικές πλατφόρμες καταγραφής σκαφών και δορυφορικά συστήματα.
Οι ενστάσεις που διατυπώνονται, ωστόσο, επικεντρώνονται και στη δραστηριότητα που αναπτύσσουν εν πλω τα δεξαμενόπλοια κι αφορούν τις μεταγγίσεις πετρελαίου δια της διαδικασίας Ship to Ship transfer, όπως έχει παραδεχθεί και το Υπουργείο Ναυτιλίας. Οι ίδιοι παρατηρητές καταθέτουν επιφυλάξεις για την εν λόγω πρακτική κι εκφράζουν φόβους για τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές συνέπειες ενός ενδεχόμενου ατυχήματος με διαρροή καυσίμων. Κι αυτό, καθώς τηρώντας το όριο των 6 ναυτικών μιλίων, που υπαγορεύει το διεθνές δίκαιο, τα τάνκερ δεν υπόκεινται σε ελέγχους νομιμότητας κι εφαρμογής κανόνων ασφαλείας, οπότε τίθενται περιορισμοί στις ελληνικές Αρχές ως προς τη δικαιοδοσία επιτήρησης.
Το χρονικό και η παρέμβαση Αραχωβίτη
Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και την έναρξη του πολέμου, παρατηρήθηκε από τους ψαράδες και τους κατοίκους των παράκτιων περιοχών μια ασυνήθιστη δραστηριότητα μέσα στον Λακωνικό Κόλπο με μαζική είσοδο μεγάλων δεξαμενόπλοιων. «Αφού συγκεντρώσαμε τις απαραίτητες πληροφορίες, κατέθεσα σχετική ερώτηση στη Βουλή προς τον υπουργό Ναυτιλίας από κοινού με τον πρώην υφυπουργό Ναυτιλίας και βουλευτή Δωδεκανήσων του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Νεκτάριο Σαντορινιό στις 19 Μαΐου 2022» λέει στον «Λακωνικό Τύπο» ο πρώην υπουργός και νυν βουλευτής Λακωνίας του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ κ. Σταύρος Αραχωβίτης, ο οποίος ανέδειξε το θέμα, ασχολούμενος ενδελεχώς με τις προεκτάσεις του. Σύμφωνα με τον ίδιο, «από τη σχετική απάντηση του Υπουργείου, λάβαμε την επίσημη ενημέρωση ότι πρόκειται για μεταφόρτωση πετρελαίου από δεξαμενόπλοιο σε δεξαμενόπλοιο που στην διεθνή ορολογία ονομάζεται Ship to Ship transfer (STS). Στην ίδια απάντηση το Υπουργείο ομολογεί ότι πραγματοποιείται αυτή η δραστηριότητα εντός του Λακωνικού Κόλπου αλλά σε απόσταση άνω των 6 ναυτικών μιλίων από τις ακτές, στα διεθνή ύδατα, όπου οι λιμενικές αρχές δεν μπορούν να επέμβουν και απλά παρακολουθούν τη δραστηριότητα».
Ο βουλευτής επισημαίνει πως «αυτή η δραστηριότητα μεταφόρτωσης πετρελαίου STS εμφανίστηκε για πρώτη φορά μετά την έναρξη του πολέμου. Έκτοτε, μέσα στον κλειστό Λακωνικό Κόλπο, κάθε μέρα συρρέουν δεκάδες δεξαμενόπλοια και πραγματοποιούνται πολλές μεταφορτώσεις. Αυτή η δραστηριότητα με την πάροδο του χρόνου δείχνει να εντείνεται, ακόμα και τους καλοκαιρινούς μήνες που στις υπέροχες παραλίες της Λακωνίας, από Ελαφόνησο, Ελίκα και Ασωπό μέχρι Μάνη, υπάρχει εξαιρετικά αυξημένη τουριστική κίνηση».
«Οικονομική δραστηριότητα ξένη
προς τις δυνατότητες του Κόλπου»
Για μια δραστηριότητα που είναι αλλότρια ως προς τις προδιαγραφές και δυνατότητες του Λακωνικού Κόλπου κάνει λόγο στον «ΛΤ» ο Σταύρος Αραχωβίτης, σημαίνοντας παράλληλα «καμπανάκι» για ένα απευκταίο απρόοπτο εντός της θαλάσσιας ζώνης.
Αναλυτικά, απαντά στις ερωτήσεις της εφημερίδας:
– Θεωρείτε πως διακυβεύονται επιχειρηματικά ή και γεωπολιτικά συμφέροντα πίσω από τη συγκεκριμένη πρακτική;
Είναι προφανές ότι μετά την επέκταση της Ελληνικής κυριαρχίας προς τα δυτικά στα 12 ναυτικά μίλια και μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, εντός του Λακωνικού Κόλπου αναπτύσσεται μια οικονομική δραστηριότητα ξένη προς τις δυνατότητες του Κόλπου, η οποία απειλεί το περιβάλλον, την αλιεία και την αναπτυσσόμενη τουριστική δραστηριότητα. Αυτή η οικονομική δραστηριότητα δεν προσφέρει απολύτως τίποτα στην οικονομία της Λακωνίας, αντίθετα την απειλεί με καταστροφή.
Η προέλευση του πετρελαίου και η διεθνής νομιμότητα της δραστηριότητας πρέπει να ελεγχθεί τόσο από την Ελληνική Κυβέρνηση όσο και από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
– Ποιοι είναι οι άμεσοι και ορατοί κίνδυνοι από ένα ενδεχόμενο «ατύχημα» στη θαλάσσια περιοχή; Ελλοχεύει απειλή για το περιβάλλον και την ισορροπία του οικοσυστήματος;
Ο Λακωνικός Κόλπος είναι ένας στενός κόλπος με περιορισμένη ανανέωση υδάτων λόγω της μικρής απόστασης μεταξύ Ελαφονήσου και Μάνης. Επιπλέον διαθέτει τρεις υψηλής περιβαλλοντικής αξίας περιοχές, προστατευόμενες και χαρακτηρισμένες ως NATURA 2000. Πρόκειται για την περιοχή της Ελαφονήσου, της εκβολής του Ευρώτα και όλη την Μάνη. Επίσης οι ακτές του Λακωνικού Κόλπου είναι βασικός τόπος αναπαραγωγής της προστατευόμενης θαλάσσιας χελώνας CARRETA CARRETA.
Μια ενδεχόμενη διαρροή πετρελαίου, που στατιστικά είναι πολύ πιθανή δεδομένης της τεράστιας συχνότητας μεταγγίσεων STS, θα σημάνει τεράστια περιβαλλοντική καταστροφή. Μαζί με την οικολογική καταστροφή όμως, θα έχουμε μια ανεπανόρθωτη οικονομική καταστροφή, καθώς ο τουρισμός θα καταρρεύσει, όπως και η αλιεία και όλες οι παράκτιες οικονομικές δραστηριότητες.
Προσελκύει διεθνές ενδιαφέρον
Εκτός από την εγχώρια ειδησεογραφία όμως, το θέμα των μεταγγίσεων πετρελαίου εντός του Λακωνικού Κόλπου, λόγω και των συσχετισμών με τις πολιτικές εξελίξεις στο μέτωπο Ρωσίας-Ουκρανίας, τείνει να λάβει διεθνείς διαστάσεις. Μάλιστα, πρόσφατα, στελέχη του κρατικού καναλιού της Γερμανικής Τηλεόρασης ZDF ταξίδεψαν στη Λακωνία και πραγματοποίησαν αυτοψία, λαμβάνοντας δηλώσεις από φορείς του τουρισμού, της αλιείας και περιβαλλοντικών οργανώσεων σε ένα αναλυτικό και εκτενές ρεπορτάζ. Το ρεπορτάζ, διάρκειας σχεδόν 10 λεπτών, προβλήθηκε στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του καναλιού την Τρίτη 16 Αυγούστου.
«Το ρεπορτάζ αναζητούσε τις διαδρομές του πετρελαίου και τη νομιμότητα των συναλλαγών σε σχέση με το εμπάργκο απέναντι στη Ρωσία. Ωστόσο, η δική μου τοποθέτηση εστιάστηκε στους κινδύνους για την Λακωνία από τη συνέχιση αυτής της δραστηριότητας, που απ’ ό,τι φαίνεται είναι ανεξέλεγκτη», εξηγεί στον «ΛΤ» ο Στ. Αραχωβίτης.
«Παράδοξο ότι δεν έχουμε δει
καμία οργανωμένη αντίδραση»
Περαιτέρω, ο Λάκωνας βουλευτής εκφράζει την απορία για το γεγονός πως, ενώ η περιγραφείσα κατάσταση έρχεται διαρκώς στο προσκήνιο από διάφορες πλευρές, δεν έχει προκύψει συντονισμένη αντίδραση ή διατύπωση επίσημης θέσης από τοπικούς φορείς και παράγοντες.
– Με αφορμή την κοινοβουλευτική ερώτηση που καταθέσατε τον Μάιο με τον Ν. Σαντορινιό, στο ρεπορτάζ της γερμανικής τηλεόρασης παρουσιάστηκαν οι ανησυχίες των αλιέων, ξενοδόχων και περιβαλλοντικών οργανώσεων της περιοχής. Ποια είναι η γενική άποψη που επικρατεί στην τοπική κοινωνία από τις επαφές που είχατε;
Πράγματι, η ανησυχία όλων των κατοίκων και των δραστηριοποιούμενων στις παράκτιες περιοχές της Λακωνίας είναι μεγάλη. Σε όλες πλέον τις συζητήσεις, μαζί με το πρώτο θέμα της ακρίβειας και του ανεξέλεγκτου πληθωρισμού, περιλαμβάνεται και η κατάσταση που διαμορφώνεται μέσα στον Κόλπο. Όλο και περισσότερο άνθρωποι εκφράζουν τις ανησυχίες τους.
Ωστόσο το παράδοξο είναι ότι, μολονότι μέτωπο στον Λακωνικό Κόλπο έχουν οι 4 από τους 5 Δήμους της Λακωνίας, ακόμα δεν έχουμε δει κάποια οργανωμένη αντίδραση από τους φορείς και τις αρχές που στην απευκταία περίπτωση ενός περιβαλλοντικού ατυχήματος, θα δεχτούν όλες τις συνέπειες.
«Ο Λακωνικός Κόλπος έχει γίνει
η “πίσω αυλή” των δεξαμενόπλοιων»
Κλείνοντας τη συζήτηση, ο Σταύρος Αραχωβίτης διατείνεται ότι η κυβέρνηση δεν δείχνει πρόθυμη να απαντήσει στα αγωνιώδη ερωτήματα και τις ενστάσεις που τίθενται, εγκαλώντας την πως λαμβάνει «θέση θεατή».
Στο ερώτημα, εάν η Πολιτεία ελέγχει τη νομιμότητα των διαδικασιών κι έχει δρομολογήσει μέτρα για την αποτελεσματική επιτήρηση και διαφύλαξη της εν λόγω θαλάσσιας ζώνης, ο βουλευτής απαντά: «Σύμφωνα με την επίσημη απάντηση του Υπουργείου στην ερώτηση που καταθέσαμε, εκτός από την παραδοχή της κατάστασης που όλοι μας υποψιαζόμασταν, δεν καθησυχάζει κανέναν. Αντίθετα, δημιουργεί περισσότερα ερωτηματικά και φόβους. Παράλληλα, το Υπουργείο αφήνει αναπάντητα τα ερωτήματα για το ποιος θα έχει την τελική ευθύνη σε περίπτωση διαφυγής πετρελαιοειδών στην θαλάσσια περιοχή της Λακωνίας, πιθανότητα που δεν είναι καθόλου μικρή, δεδομένης της συχνότητας των μεταγγίσεων, του όγκου των φορτίων και της επικινδυνότητας που η διαδικασία αυτή ενέχει από τη φύση της.
Ερωτήματα όπως το πώς ενημερώνονται οι Λιμενικές Αρχές για ενδεχόμενη διαρροή, πότε και που επεμβαίνει το ΛΣ, από πού έρχεται ειδικό αντιρρυπαντικό σκάφος, πόσο χρόνο χρειάζεται για να επέμβει, υπό ποιές καιρικές συνθήκες μπορεί να γίνει μεταφόρτωση, παραμένουν αναπάντητα.
Μένει λοιπόν, πικρή αίσθηση πως αυτή η Κυβέρνηση δεν έχει καμία πρόθεση για τον ελάχιστο, έστω, έλεγχο των δραστηριοτήτων και την αποτελεσματική προστασία της ζωής των παράκτιων περιοχών της Λακωνίας. Την ώρα που ο Λακωνικός κόλπος έχει γίνει η «πίσω αυλή» των δεξαμενόπλοιων για τη μεταφόρτωση πετρελαιοειδών, το αρμόδιο Υπουργείο νίπτει τα χείρας του και παίρνει τη θέση του θεατή σε ένα ενδεχόμενο ατύχημα, με ολέθριες συνέπειες για το οικοσύστημα και την οικονομική ζωή όλης της περιοχής».
